سخنان آیت الله العظمی جعفر سبحانی در مراسم افتتاحیه کتابخانه آیت الله خسروشاهی (ره)
متن کامل سخنرانی
آیت‌الله العظمی‌جعفر سبحانی در مراسم افتتاحیه کتابخانه
آیین افتتاح کتابخانه آیت الله سید هادی خسروشاهی با حضور و سخنرانی حضرت آیت الله العظمی سبحانی و دکتر علی لاریجانی رئیس وقت مجلس شورای اسلامی عصر جمعه دهم مهرماه سال 1394 همزمان با عید غدیر خم در منطقه پردیسان قم برگزار شد.
در ادامه متن کامل سخنان آیت الله العظمی سبحانی در مراسم افتتاحیه کتابخانه را می خوانید:
پس از درگذشت پیامبر گرامی ـ صلی‌الله علیه و آله و سلم ـ جلوگیری از نگارش سخنان پیامبر خدا، اثر سویی در حراست از فرهنگ اسلامی نهاد، زیرا سخنان رسول خدا بسان قرآن از حجیت بالایی برخوردار است و هر دو از وحی الهی سرچشمه می‌گیرند، چیزی که هست در قرآن، لفظ و معنی هر دو از سوی خداست ولی در حدیث، گفتار از پیامبر و معنی از جانب خداست.
حالا انگیزه منع نگارش حدیث چه بود، فعلاً دربارۀ آن سخن نمی‌گوییم ولی یادآور می‌شویم که در چنین شرایط سخن گفتن اجبار و رهبان به ظاهر مسلمان در مسجد نبوی کاملاً آزاد بود و از این طریق یک رشته داستان‌های بی‌اساس که ساخته علماء یهود و نصارا بود وارد فرهنگ اسلامی شد و چه بسا ساده‌لوحان آنچه را که از این گروه می‌شنیدند به پیامبر نسبت می‌دادند.
منع نگارش حدیث تا سال 143ه . ادامه داشت ولی بر اثر فشار بزرگان، نگارش و حدیث‌گویی کاملاً آزاد گشت و در سایه آن، انواع علوم در کشور اسلامی گسترش یافت و کتابخانه‌های عظیمی پدید آمد و در‌این مورد شیعه در حفظ سرمایه‌های ملی و ارزش‌های دینی سهم بسزایی داشت: از باب نمونه:
1. شاپور بن اردشیر شیعی در بغداد کتابخانۀ بیت‌الحکمه را پایه‌گذاری کرد و در آن ده هزار جلد کتاب گردآورد که اغلب آنها به خط مولفان بوده است.
2. سیدمرتضی (355-436ه .ق) دارای کتابخانۀ عظیمی بود، که به فزون از هشتاد هزار جلد می‌رسید از آنجا که هشتاد سال نیز عمر کرد، او را ذوالثمانین می‌خواندند.
3. پس از فاجعه مغول، نصیرالدین طوسی که پیوسته بازدارندۀ هولاکو از فساد بیشتر بود، توانست در شهر مراغه چهارصد هزار جلد کتاب فراهم آورد و با ساختن رصدخانه دانشمندانی را که هر کدام به گوشه‌ای رفته بودند در آن منطقه گردآورد و به بازسازی علوم طبیعی و ریاضی و فلسفی و... بپردازد.
شما می‌توانید با سیر در کتاب‌های تراجم به خدمات علمای اسلام به‌ویژه شیعه دست‌یافته و ارزش‌گذار باشید البته این را هم باید گفت گاهی جاهلان بر اثر تحریک قدرتمندان کتابخانه‌ها را آتش می‌زدند، از باب نمونه سال 447ه . کتابخانۀ شیخ طوسی در بغداد طعمه حریق شد و هجوم سلاجقه به بغداد و برچیده شدن بساط حکومت آل‌بویه که شیعی یا تمایلات شیعی داشتند به حنابله جرأت داد که به چنین جنایتی دست بزنند.
گاه و گاهی در اثر سهل‌انگاری متصدیان، برخی از کتابخانه‌ها طعمه حریق می‌شود و بخش اعظم سرمایه ملی دود و خاکستر می‌گردد. تلخی فاجعه سوختن کتابخانۀ استان اصفهان در چند سال پیش هنوز در خاطرهاست.
تاراج سرمایه‌های ملی
بیان پیشین ناظر به‌یک نوع تضییع و نابودی ثروت ملی بود ولی در طول تاریخ دلالانی بودند که پیوسته کتاب‌های علمای اسلام را که غالباً به صورت خطی بود به ثمن بخسی خریداری نموده، روانه غرب می‌کردند شاید نسل حاضر تصور کند که این کار، مربوط به عصر حاضر است در حالی که تاریخ برخلاف آن را گواهی می‌دهد. ابن‌خلکان در کتاب وفیات‌الاعیان، ج 2، ص 340، در ترجمه ابن الیمین (م 613) نقل می‌کند: یکی از حرفه‌های او خرید کتاب‌های نفیس و ارسال آنها به سرزمین روم بود.
در کتاب جولة فی دور الکتب الامریکیه، ص 47 می‌نویسد: دانشگاه برینستون امریکا از یک یهودی در بغداد کتابخانه‌ای را به قیمت 000/73 دلار خریداری کرد و به امریکا منتقل کرد.
فراموش نمی‌کنم در سال‌های 1315یا 1316 در ایران شایعه‌ای ساختند که دولت وقت تصمیم گرفته است کتاب‌های موجود در خانه‌های شخصی را ضبط کند و همه را به دریا بریزد، سپس دلالانی آموزش دیده را وادار کرد که به خرید کتاب‌ها بپردازند و به‌جای این که به دریا بریزند به کیسه غربیان ریخته شد.
در سال 1356 برای رسیدگی به امور دانشجویان ایرانی که با ایمان به امریکا می‌روند و پیراسته از ایمان به ایران برمی‌گردند. از طرف شخصی که وابسته به حضرت امام بود به امریکا اعزام شدم تا موضوع را از نزدیک مطالعه کنم، از این جهت به چند ولایت که بیشتر دانشجویان ایرانی در آنجا تحصیل می‌کردند رفتم که یکی از آنها ایالت «نیوجرسی» بود. مرکز ایالت شهر دانشگاهی است که آن در سال 1305ه .ق تأسیس شده بود این دانشگاه بخش شرقی عظیمی داشت فردی که راهنمای ما در‌این قسمت بود ما را به بخش شرق‌شناسی برد که کتابخانۀ مهمی داشت در میان کتاب‌های خطی یک نسخه از کتاب التبیان شیخ طوسی را مشاهده کردم که مایه تأسف من شد زیرا مرحوم استاد بزرگ، آیت‌الله حجت با زحمات زیادی توانست اجزاء این کتاب را از اطراف و اکناف ایران و شاید عراق جمع کند و سرانجام در اصفهان در دو مجلد رحلی به امر او چاپ شود. در کتابخانۀ نیوجرسی «خطوط میر» فراوان بود شماره‌های زیادی از روزنامه‌های اطلاعات و کیهان وجود داشت که به ترتیب از ایران ارسال می‌شد و سرانجام تجلید می‌گشت.
|
شرح‌این هجران و‌این خون جگر |
|
این زمان بگذار تا وقت دگر |
امام صادق (ع) می‌فرماید: «احتفظوا بکتبکم فانکم سوف تحتاجون الیها»
در طول تاریخ حضور، تا آغاز غیبت‌کبری از طرف علمای شیعه قریب ده هزار جلد کتاب نگارش یافته که اکثر آنها در اختیار ما نیست و اگر شیخ کلینی (م 329) و شیخ صدوق (م 381) و شیخ طوسی (م 460) بخش عظیمی از این کتاب‌ها را در جوامع خود جای نداده بودند، الان ما در بخش فقه کاملاً فقیر و بیچاره بودیم.
در اینجا لازم است از حجت‌الاسلام و المسلین جناب آقای حاج سید‌هادی خسروشاهی ـ دامت برکاته ـ تقدیر و تشکر کنم که در این منطقه که فاقد کتابخانۀ عمومی است، دست به تأسیس چنین کتابخانه‌ای بسیار آبرومند زده است که می‌تواند نیاز علما و طلاب و دانشمندان و دانشجویان دانشگاه‌ها را برطرف کند. چنین خدمت بزرگ فرهنگی صدقه جاریه است، جناب مؤسس در خانواده‌ای ریشه‌دار و علمی بزرگ شده‌اند. والد معظم ایشان مرحوم آیت‌الله سیدمرتضی خسروشاهی نیز فرزند آیت‌الله سیداحمد خسروشاهی
(م 1327ه .ق) او نیز فرزند آیت‌الله سیدمحمد خسروشاهی و هکذا. همگی از شخصیت‌های علمی نجف‌اشرف و آذربایجان بودند.
|
شرف تتابع کابرا عن کابر |
|
کالرمح انبوب علی انبوب |
البته مدیریت کتابخانه باید دو شیوه را در پیش گیرد:
1. در مورد دانش‌آموزان و برخی از دانشجویان که با کتاب‌های محدودی سرکار دارند، کتاب در اختیار آنها بگذارد تا در سالن کتابخانه، مشغول مطالعه شوند.
2. در مورد محققان باید شیوه «قفسه باز» در پیش گیرد تا فرد محقق بتواند وارد مخزن شود و کتاب‌های مورد نیاز را برگزیند و در غرفۀ خاصی مشغول تحقیق شود و در غیر این صورت کار تحقیق سامان نمی‌پذیرد.
حتماً مؤسس محترم که خود از نویسندگان دیرینۀ حوزه هستند این موضوع را در نظر گرفته‌اند. البته این کار باید با در نظر گرفتن آیین‌نامه داخلی کتابخانه صورت پذیرد.
اینجانب از اهل خیر درخواست می‌کنم که به نیازهای این کتابخانه و تکمیل آن بپردازند تا این صدقه جاریه برای همگان مایه خیر و برکت باشد.
در پایان درود خود را به شهدای حادثه منا، که در‌این روزها اتفاق افتاده فرستاده و این مصیبت عظمی را به حضرت ولی عصر ـ عج ـ و خانواده‌های شهیدان تسلیت می‌گویم.